1. Ghép tủy tự thân là gì?
Ghép tủy xương là một thủ thuật thay thế các tế bào bất thường hoặc bị thiếu trong tủy xương bằng các tế bào khỏe mạnh. Tủy xương là mô ở trung tâm của một số xương. Thông thường, tủy xương tạo ra các tế bào máu cơ thể cần để hoạt động bình thường. Có nhiều loại tế bào máu khác nhau, và tất cả chúng được tạo ra từ một loại tế bào trong tủy xương gọi là "tế bào gốc tạo máu".
Nếu tủy xương không hoạt động bình thường, nó không thể tạo ra các tế bào máu mà cơ thể cần. Để điều trị vấn đề này, bác sĩ có thể đưa các tế bào gốc khỏe mạnh của người hiến vào tủy xương của bệnh nhân. Các tế bào gốc của người cho sau đó có thể tạo ra các tế bào máu bình thường. Ghép tủy xương còn được gọi là "ghép tế bào gốc" hay "ghép tế bào gốc tạo máu."
2. Tại sao tôi lại cần được ghép tủy xương?
Bạn có thể được ghép tủy xương để giúp điều trị ung thư, chẳng hạn như bệnh bạch cầu hoặc lymphoma, hoặc một số bệnh khác ảnh hưởng đến tủy xương của bạn.
3. “Tự thân” nghĩa là gì?
“Tự thân” có nghĩa là các tế bào gốc khỏe mạnh đến từ chính cơ thể bạn. Nếu các tế bào của người hiến đến từ người khác, nó được gọi là dị ghép tủy xương. Đây là loại cấy ghép được thảo luận riêng ở phần khác. (Xem phần "Giáo dục bệnh nhân: Dị ghép tủy xương (Cơ bản)".)
Loại ghép tủy xương phù hợp với bạn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
● Loại ung thư hoặc các vấn đề khác mà bạn có
● Tình trạng sức khỏe của bạn
● Tuổi của bạn
● Mong muốn của bạn
Bác sĩ sẽ kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm cho bạn để đảm bảo bạn có thể dùng tế bào của chính mình để cấy ghép. Các xét nghiệm bạn được làm sẽ phụ thuộc vào tình trạng y khoa của bạn, nhưng thường bao gồm:
● Xét nghiệm máu
● Sinh thiết tủy xương – Thực hiện bằng cách lấy một mẫu nhỏ tủy xương của bạn, sau đó quan sát nó dưới kính hiển vi.
● Xét nghiệm hình ảnh học – Xét nghiệm hình ảnh học bao gồm X-quang ngực, CT scan và các xét nghiệm để kiểm tra chức năng của tim bạn
Một ưu điểm của việc sử dụng tế bào gốc của chính bạn là chúng sẽ nhận ra cơ thể bạn khi chúng được cấy ghép trở lại. Khi các tế bào của người hiến đến từ người khác, đôi khi chúng có thể tấn công các cơ quan của bạn, gây ra nhiều vấn đề.
4. Các tế bào gốc được lấy như thế nào?
Bạn sẽ được lấy tế bào gốc ở bệnh viện hoặc trung tâm cấy ghép.
Nhiều khả năng, các tế bào gốc sẽ được lấy từ máu của bạn. Để thu thập chúng, một cây kim sẽ được đưa vào tĩnh mạch ở mỗi cánh tay của bạn. Máu của bạn sẽ được lấy từ một cánh tay và chạy qua một thiết bị đặc biệt nhằm thu thập các tế bào gốc. Sau khi các tế bào gốc được lấy ra, phần máu còn lại sẽ đi vào cơ thể bạn qua cánh tay kia. Quá trình này thường mất một vài giờ. Hầu hết mọi người chỉ cần được lấy một lần để thu thập đủ tế bào gốc, nhưng một số người cần được lấy lần thứ hai.
Bạn sẽ cần dùng một loại thuốc để giúp máu của bạn sản xuất thêm tế bào gốc trong vài ngày trước khi thu thập. Thuốc này được tiêm tại phòng khám bác sĩ, hoặc bạn có thể tự tiêm tại nhà mỗi ngày. Loại thuốc này thường gây đau cơ hoặc đau xương tạm thời. Acetaminophen (tên thương hiệu: Tylenol) có thể giúp bạn giảm đau.
Trong một số tình huống, có thể lấy các tế bào gốc từ tủy xương thay vì máu. Thủ thuật này được thực hiện thông qua một số bước khác nhau. Bác sĩ sẽ nói chuyện về tình huống của bạn và cách tốt nhất để thu thập các tế bào từ cơ thể bạn.
Sau khi các tế bào gốc được thu thập, chúng sẽ được đông lạnh và được lưu trữ cho đến khi chúng được ghép trở lại vào tủy xương của bạn.
5. Chuyện gì sẽ xảy ra trước buổi cấy ghép của tôi?
Bác sĩ sẽ luồn một ống nhỏ vào mạch máu ở ngực bạn. Ống này được gọi là "đường truyền tĩnh mạch trung tâm" sẽ giữ nguyên vị trí trong suốt thời gian bạn nằm viện. Bác sĩ sẽ sử dụng nó để điều trị cho bạn, cũng như lấy máu để xét nghiệm.
Ngay trước khi cấy ghép, bạn sẽ được điều trị "điều kiện hóa" bằng hóa tị, xạ trị hoặc cả hai, và thường được dùng ở liều cao. Điều trị điều kiện hóa giết chết các tế bào ung thư và chuẩn bị tủy xương của bạn để nhận các tế bào gốc. Sau đó, khi tế bào gốc được cấy ghép trở lại vào tủy xương của bạn, đây được gọi là "giải cứu tế bào gốc", chúng có thể bắt đầu tạo ra các tế bào máu khỏe mạnh trở lại.
6. Điều gì sẽ xảy ra trong quá trình cấy ghép của tôi?
Ngaay sau khi điều trị điều kiện hóa, bác sĩ sẽ đưa các tế bào của bạn trở lại cơ thể bạn thông qua đường truyền tĩnh mạch trung tâm hoặc tĩnh mạch khác. Các tế bào gốc sẽ tìm đường đến tủy xương của bạn. Ở đó, chúng có thể bắt đầu tạo ra các tế bào máu bình thường.
7. Chuyện gì sẽ xảy ra sau khi tôi được ghép tủy?
Hầu hết mọi người nằm viện trong vài ngày đến vài tuần sau khi được ghép tủy tự thân.
Ngay sau khi ghép tủy, cơ thể bạn có khả năng bị nhiễm trùng cao hơn bình thường. Vì vậy, bạn cần phải ở trong một phòng bệnh đặc biệt và được dùng một số loại thuốc.
Bác sĩ có thể cho bạn các phương pháp điều trị khác, tùy thuộc vào triệu chứng của bạn. Bác sĩ sẽ làm xét nghiệm máu thường xuyên để kiểm tra xem mảnh ghép tủy của bạn có hoạt động bình thường không.
Khi tủy xương của bạn hoạt động bình thường và bạn được xuất viện, bạn sẽ cần gặp bác sĩ để được theo dõi định kì.
8. Tác dụng phụ của ghép tủy xương là gì?
Các tác dụng phụ phụ thuộc vào nguồn gốc của các tế bào ghép, cũng như phương pháp điều trị bạn được nhận trước khi cấy ghép.
Sau khi ghép tủy tự thân, các tác dụng phụ ngắn hạn phổ biến nhất bao gồm:
● Loét miệng và tiêu chảy
● Buồn nôn và nôn
● Rụng lông (ở đầu, mặt và thân mình)
● Các vấn đề về phổi, gan hoặc xương
Các tác dụng phụ lâu dài cũng có thể gặp, bao gồm:
● Khó mang thai - Nếu bạn muốn có con trong tương lai, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi ghép tủy xương.
● Các bệnh ung thư khác có thể xảy ra nhiều năm sau đó
