TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ Ở VÚ THƯỜNG GẶP
Các vấn đề ở vú, chẳng hạn như khối u ở vú, đau hoặc căng vú, chảy dịch hoặc thụt núm vú, và những thay đổi cùa da vú rất phổ biến ở phụ nữ mọi lứa tuổi, từ thanh thiếu niên đến phụ nữ lớn tuổi. Có thể là một vấn đề đáng sợ nhưng hầu hết các vấn đề ở vú thường không phải là ung thư vú.
Chủ đề này sẽ tổng hợp một số vấn đề ở vú thường gặp nhất, bao gồm cả bạn hay nhân viên y tế phát hiện ra. Bài viết này cũng sẽ tổng hợp cách đánh giá và điều trị các vấn đề ở vú thường gặp nhất.
U VÚ
Bạn hoặc nhân viên y tế có thể phát hiện thấy một khối u vú bằng cách nhìn vào hoặc cảm thấy ở vú. Rất khó để xác định bằng cách tự khám liệu khối u đó có phải là ung thư hay không. Mặc dù hầu hết các khối u vú ở phụ nữ tuổi từ 20 đến 50 không phải là ung thư nhưng tất cả các khối u ở vú mới xuất hiện nên đến bác sĩ khám để xác định có cần phải làm thêm các xét nghiệm nào không.
Đánh giá sau khi khám vú, các xét nghiệm tốt nhất để đánh giá một khối u vú phụ thuộc một phần vào tuổi của bạn. (hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa)
Phụ nữ dưới 30 tuổi - Nếu bạn dưới 30 tuổi và bạn thấy một khối u trước chu kỳ kinh nguyệt thì bạn có thể được tư vấn để khám lại sau khi giai đoạn ra kinh kết thúc. Trong nhóm tuổi này, khối u ở vú thường được gây ra bởi những thay đổi nội tiết tố và sẽ tự khỏi sau chu kỳ kinh nguyệt.
Nếu khối u không biến mất khi kinh nguyệt kết thúc thì bạn có thể sẽ cần thêm xét nghiệm khác như siêu âm vú hoặc sinh thiết chọc hút bằng kim để xác định xem khối u là dịch hay đặc. Nhũ ảnh thường không được thực hiện ở những phụ nữ dưới 30 tuổi, mặc dù nhũ ảnh có thể cần thiết nếu siêu âm không cung cấp đủ thông tin.
Phụ nữ 30 tuổi trở lên - Những phụ nữ 30 tuổi trở lên thấy có một khối u vú mới xuất hiện cần chụp nhũ ảnh chẩn đoán cũng như là làm siêu âm. Trong chụp nhũ ảnh chẩn đoán, kỹ thuật viên chụp nhũ ảnh làm việc với một bác sĩ X quang để tìm xem vùng nào cảm thấy hay xuất hiện bất thường. Nếu khối u xuất hiện đáng ngờ trên nhũ ảnh hoặc siêu âm thì nên được sinh thiết vú.
Siêu âm và chọc hút bằng kim - Siêu âm vú có thể được dùng để xác định xem khối u là dịch hay đặc. Chọc hút bằng kim (sử dụng kim và xi lanh để rút chất dịch ra) là một lựa chọn khác.
● Các nang chứa đầy dịch thường không phải là ung thư và chỉ cần điều trị nếu chúng gây khó chịu. Điều trị u nang chứa đầy dịch (nếu cần thiết) thường dùng kim chọc hút dịch ra.
●Nếu khối u vú là dạng đặc hoặc "hỗn hợp" (dịch và đặc) thì thường được khuyên nên làm sinh thiết.
Sinh thiết vú - Sinh thiết vú thường được khuyến cáo để đánh giá sâu hơn một khối u vú mới xuất hiện. Siêu âm vú, chụp nhũ ảnh hoặc chọc hút bằng kim có thể được khuyến cáo làm trước khi sinh thiết.
Nếu bác sĩ cảm nhận được khối u thì bác sĩ có thể làm sinh thiết vùng đó bằng kim ngay tại phòng khám. Có thể lấy ra một số tế bào (chọc hút bằng kim nhỏ) hoặc một mẫu mô nhỏ (sinh thiết lõi kim).
Nếu bất thường không dễ dàng cảm nhận nhưng có thể nhìn thấy trên siêu âm thì sinh thiết bằng kim có thể được thực hiện dưới sự hướng dẫn của siêu âm. Đưa cây kim vào vùng bất thường và lấy ra một mẫu mô, mẫu mô sẽ được kiểm tra dưới kính hiển vi.
Nếu bất thường chỉ có thể được nhìn thấy trên nhũ ảnh thì có hai cách để làm sinh thiết:
●Sinh thiết bằng kim có thể được thực hiện dưới gây tê tại chỗ sử dụng hướng dẫn của nhũ ảnh (gọi là sinh thiết định vị).
●Một số sinh thiết phải được thực hiện bằng phẫu thuật. Trong trường hợp này, bác sĩ X quang sẽ làm việc với bác sĩ phẫu thuật để đánh dấu vùng bất thường với một dây mỏng, hạt phóng xạ hoặc phương pháp khác trước khi phẫu thuật. Sau khi bác sĩ X quang đặt hạt phóng xạ hoặc dây vào, bác sĩ phẫu thuật có thể sử dụng nó để tìm ra vùng bất thường làm sinh thiết thích hợp. Sinh thiết bằng phẫu thuật thường được khuyến cáo chỉ khi sinh thiết không thể làm được bằng các phương pháp ít xâm lấn.
NHŨ ẢNH BẤT THƯỜNG
Nhũ ảnh sàng lọc bất thường có thể gây ra mối quan tâm cho bệnh nhân. May mắn thay, hầu hết phụ nữ với nhũ ảnh bất thường không bị ung thư vú. Nhũ ảnh bất thường có thể là do một khối, một ổ lắng đọng canxi (gọi là vôi hóa), hoặc các yếu tố khác. Đôi khi, các cấu trúc vú bình thường có thể chồng lên nhau làm cho trông có vẻ bất thường ngay cả khi thực sự không có gì ở đó.
Nếu bạn có nhũ ảnh sàng lọc bất thường, bước tiếp theo phụ thuộc vào loại bất thường được phát hiện thấy.
●Nếu bất thường có khả năng là lành tính (không ung thư), bạn có thể được tư vấn để chụp lại nhũ ảnh theo dõi trong sáu tháng.
●Nếu nhũ ảnh thấy một vùng không bình thường, bước tiếp theo là phải có hình ảnh bổ sung chẳng hạn như chụp nhũ ảnh chẩn đoán. Trong chụp nhũ ảnh chẩn đoán, kỹ thuật viên chụp nhũ ảnh làm việc với bác sĩ X quang để tìn các vùng mà cảm thấy hay xuất hiện bất thường. Có thể sử dụng các góc độ khác nhau và các hình ảnh có thể được phóng đại hoặc chụp khu trú một vùng nghi ngờ nhiều. Bác sĩ X quang thường xem lại nhũ ảnh ngay và thảo luận các kết quả với bạn. Trong một số trường hợp, có thể thực hiện siêu âm để xác định rõ hơn về sự bất thường.
Trong nhiều trường hợp, nhũ ảnh chẩn đoán cho thấy bất thường là lành tính (không phải ung thư) và không cần làm thêm xét nghiệm nào nữa. Tuy nhiên, nếu nhũ ảnh chẩn đoán là không xác định hoặc nghi ngờ ung thư thì nên thực hiện sinh thiết vú.
●Đôi khi, các loại hình ảnh học vú khác chẳng hạn như siêu âm vú hoặc cộng hưởng từ (MRI), có thể được yêu cầu để đánh giá thêm các bất thường thấy trên nhũ ảnh.
ĐAU HOẶC CĂNG VÚ
Loại đau vú thường gặp nhất là do hormone kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt. Những thay đổi nội tiết tố này có thể gây ra đau ở cả hai vú vài ngày trước khi chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu. Bởi vì đau xảy ra và tự khỏi theo chu kỳ kinh nguyệt nên nó được gọi là đau vú "chu kỳ". Đau vú chu kỳ thường không phải do ung thư hay các vấn đề nghiêm trọng khác ở vú.
Ít gặp hơn là có thể bị đau vú không liên quan với chu kỳ kinh nguyệt (còn gọi là đau vú không chu kỳ). Đây là loại đau là không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt và có thể xảy ra chỉ một vú hoặc một vùng của vú. Đau vú không chu kỳ thường do một vấn đề bên ngoài vú, chẳng hạn như căng cơ hoặc mô liên kết, chấn thương da, bất thường cột sống, hoặc các vấn đề trong một hệ thống cơ quan khác (ví dụ, ợ nóng, đau ngực). Đau vú không chu kỳ do ung thư vú chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ.
Nếu bạn đang lo lắng về đau vú, hãy nói chuyện với bác sĩ để xác định xem bạn cần xét nghiệm gì thêm không. Nếu xét nghiệm cho thấy không có dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng nào, bạn có thể thử một hoặc nhiều phương pháp điều trị sau:
●Giảm liều hoặc ngưng dùng thuốc có chứa estrogen (sau khi hỏi ý kiến bác sĩ).
●Mang dụng cụ hoặc áo ngực hỗ trợ.
●Hãy xem xét việc thay đổi chế độ ăn uống. Loại bỏ caffeine và chế độ ăn ít chất béo, carbohydrate dạng phức cao rất có ích đối với một số phụ nữ. Thực phẩm chức năng như vitamin E và dầu hoa anh thảo buổi tối cũng đã được khuyến nghị điều trị đau vú; tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy chúng có hiệu quả.
CHẢY DỊCH NÚM VÚ
Chảy sữa núm vú từ cả hai núm vú là thường gặp, đặc biệt là trong năm đầu tiên hoặc năm thứ hai sau khi sinh con. Chảy dịch núm vú từ cả hai vú cũng có thể xảy ra ở phụ nữ bị suy giáp, hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc hoặc do sự phát triển trong tuyến yên (một phần của não bộ), gây ra sự gia tăng một hormone gọi là prolactin.
Như các ống dẫn khác trong cơ thể, ống dẫn vú tạo ra và thực hiện tiết. Nhiều phụ nữ có thể bóp ra một lượng nhỏ chất dịch màu vàng, xanh, hoặc nâu. Thường này là dịch tiết "sinh lý" và không phải là một vấn đề để lo ngại. Dịch tiết sinh lý không phải là máu.
Chảy dịch núm vú tự phát (xả xảy ra mà không cần ép) hoặc chảy dịch núm vú đó là dịch trong hoặc máu thì có thể là do sự tăng trưởng bất thường trong vú hay, ít phổ biến là do ung thư vú.
Bất kỳ phụ nữ nào bị chảy dịch núm vú đều nên đến bác sĩ khám. Nhũ ảnh, siêu âm vú hoặc chụp ống dẫn sữa có thể được đề nghị trong một số trường hợp.
TỤT NÚM VÚ
Nhiều phụ nữ được sinh ra với núm vú bị tụt tự nhiên lúc tụt vào lúc tụt ra. Một số khác xảy ra sau khi cho con bú. Tụt núm vú thuộc loại này không đáng lo ngại.
Nếu núm vú của bạn trước đây luôn lồi ra và bây giờ bắt đầu bị tụt vào không có lý do rõ ràng thì bạn nên đến bác sĩ khám. Hầu hết nguyên nhân của tụt núm vú không đáng lo ngại nhưng đôi khi đây là dấu hiệu đầu tiên của ung thư vú. Tụt núm vú thường được đánh giá bằng khám vú và nhũ ảnh là bước đầu tiên.
THAY ĐỔI DA NGỰC
Các vấn đề về da có thể phát triển trên hoặc gần ngực, một số trong đó gây ngứa, tróc vẩy, co kéo, sưng, đỏ hoặc thay đổi màu da. Trong khi hầu hết những thay đổi này không phải là một vấn đề nghiêm trọng ở ngực nhưng điều quan trọng là phải được khám nếu bất thường trên da ngực không tự khỏi trong vòng vài ngày.
Nguyên nhân nghiêm trọng gây những thay đổi da trên vú có thể là ung thư vú dù ít gặp chẳng hạn như bệnh Paget hoặc ung thư vú dạng viêm. Vấn đề về da thường gặp hơn khác, chẳng hạn như phát ban, nốt ruồi, u nang hoặc nhiễm trùng da cũng có thể xảy ra trên da của ngực.
Việc đánh giá các thay đổi da ở ngực thường bao gồm khám ngực và có thể chụp nhũ ảnh. Sinh thiết da có thể là cần thiết để giúp xác định chẩn đoán.
KHI NÀO CẦN TÌM SỰ HỖ TRỢ
Nếu bạn phát hiện thấy một vấn đề về ở vú mới xuất hiện, bạn nên hẹn bác sĩ để khám trong vòng một vài tuần. Mặc dù các vấn đề ở ngực thường không phải là trường hợp khẩn cấp, nhưng kéo dài thời gian trong nhiều tháng có thể làm cho các vấn đề xấu hơn.
Trong một số trường hợp, đánh giá này là đủ. Trong một số trường hợp khác, bạn có thể được giới thiệu để được làm thêm xét nghiệm hoặc đánh giá bởi một bác sĩ phẫu thuật ngực
Nếu đánh giá ban đầu của bạn cho thấy không có dấu hiệu nghiêm trọng nào nhưng bạn vẫn lo ngại, hãy nói chuyện với bác sĩ. Làm thêm xét nghiệm, theo dõi một thời gian, hoặc giới thiệu đến một chuyên gia về tuyến ngực
