TỔNG QUAN

Viêm túi thừa là một cấu trúc giống như túi có thể hình thành thông qua các điểm yếu trong thành cơ của đại tràng (tại các điểm mà các mạch máu đi thành) (hình 1).

Nguy cơ mắc bệnh túi thừa ở nam và nữa là ngang nhau và  tăng theo tuổi. Bệnh xảy ra ở khắp nơi trên thế giới nhưng phổ biến hơn ở các nước phát triển

BỆNH TÚI THỪA LÀ BỆNH GÌ?

Túi thừa — Túi thừa thường được tìm thấy ngẫu nhiên khi như soi đại tràng sigma, nội soi đại tràng.  Hầu hết những người mắc bệnh túi thừa không có triệu chứng

Một người có túi thừa có thể bị viêm túi thừa, hoặc chảy máu túi thừa.

Viêm túi thừa — Viêm túi thừa xảy ra khi túi thừa mỏng và vỡ  do gia tăng áp lực trong ruột kết hoặc bởi các hạt phân cứng và bị kẹt lại trong túi gây nhiễm trùng.

Các triệu chứng của viêm túi thừa phụ thuộc vào mức độ viêm hiện tại. Triệu chứng phổ biến nhất là đau ở vùng bụng dưới bên trái. Các triệu chứng khác có thể bao gồm buồn nôn, nôn, táo bón, tiêu chảy và các triệu chứng tiết niệu như đau hoặc nóng rát khi đi tiểu hoặc thường xuyên buồn tiểu.

Viêm túi thừa được chia thành hai hình thức đơn giản và có biến chứng

• Viêm túi thừa đơn giản, chiếm 75 phần trăm các trường hợp, không liên quan đến các biến chứng và thường đáp ứng với điều trị nội khoa mà không cần phẫu thuật.

• Viêm túi thừa có biến chứng xảy ra ở 25% các trường hợp và thường phải phẫu thuật. Các biến chứng liên quan đến viêm túi thừa bao gồm:

• • Áp xe 

  • Lỗ rò - một đường bất thường giữa hai khu vực thường không được kết nối (ví dụ: ruột và bàng quang)

  • Tắc nghẽn đại tràng

  • Viêm phúc mạc - nhiễm trùng liên quan đến không gian xung quanh cơ quan bụng

  • Nhiễm trùng huyết – có thể đưa đến hoại tử nhiều cơ quan

Chảy máu túi thừa — Chảy máu xảy ra với chấn thương mạn tính đến các mạch máu nhỏ nằm kế bên túi thừa khiến chúng vỡ ra chảy máu vào túi thừa

Chảy máu thường không gây đau. Trong khoảng 50 phần trăm các trường hợp, người bệnh sẽ nhìn thấy màu nâu đỏ hoặc màu đỏ tươi khi đi tiêu.

Đi tiêu ra máu có bình thường không?— Đây là một hiện tượng không bình thường và có thể là dấu hiệu của một số tình trạng bệnh lí. Tuy nhiên hầu hết trong số đó không nghiêm trọng (ví dụ bệnh trĩ) nhưng một số bệnh thì  nghiêm trọng và cần điều trị ngay lập tức. nếu nhìn thấy máu trong phân, bạn đều cần phải đến khám bác sĩ để xem tình trạng có cần điều trị hay không và xét nghiệm kiểm tra nguyên nhân

CHẨN ĐOÁN BỆNH

Các xét nghiệm sau sẽ hỗ trợ chẩn đoán, gồm;

• X quang cản quang đường tiêu hóa với bari –  Trong trường hợp này người ta sẽ dùng x-quang chụp đường tiêu hóa sau khi đã bơm bari vào bệnh nhân để xem đường viền của đại tràng. Hiện nay xét nghiệm này ít được sử dụng vì đã có CT scan.

• Nội soi đại tràng sigma – Xét nghiệm kiểm tra bên trong đại tràng sigma bằng một ống mỏng, linh hoạt có chứa máy ảnh. 

• Nội soi đại tràng – Giúp kiểm tra bên trong toàn bộ đại tràng

• CT scan – CT scan thường được sử dụng để chẩn đoán viêm túi thừa và các biến chứng. Nếu nghi ngờ túi thừa, không nên sử dụng ba xét nghiệm trên vì có nguy cơ thủng túi.

PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

Túi thừa — Những người mắc bệnh túi thừa mà không có triệu chứng không cần điều trị. Tuy nhiên, hầu hết các bác sĩ lâm sàng khuyên nên tăng chất xơ trong chế độ ăn uống, điều này có ý nghĩa giúp làm sạch phân và có thể ngăn ngừa sự phát triển của túi thừa mới, viêm túi thừa hoặc chảy máu túi thừa.

Chất xơ không được chứng minh giúp ngăn ngừa túi thừa ở tất cả bệnh nhân nhưng có thể giúp kiểm soát các đợt tái phát ở một số người.

Tăng sử dụng chất xơ— Trái cây và rau quả là một nguồn giàu chất xơ (bảng 1). Hàm lượng chất xơ của thực phẩm đóng gói có thể được tính bằng cách đọc nhãn dinh dưỡng (hình 2). 

Các loại hạt  — Từ xưa người ta tin rằng ăn các loại hạt ( như ngô, đậu,…)có thể làm tăng nguy cơ bị viêm túi thừa  Tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào chứng minh về luận điểm này. Chúng tôi không đề nghị bệnh nhân mắc bệnh túi thừa tránh dùng các loại hạt. .

Viêm túi thừa — Việc điều trị bệnh phụ thuốc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. 

Điều trị tại nhà — Nếu bạn chỉ có các triệu chứng nhẹ (đau bụng nhẹ, thường là bụng dưới bên trái), thì có thể được điều trị tại nhà với chế độ ăn với các chất lỏng và dùng kháng sinh đường uống.

Tuy nhiên, nếu có một trong các dấu hiệu hay triệu chứng dưới đây thì bạn nên đi khám bác sĩ ngay;

● Nhiệt độ> 100,1 ° F (38 ° C)

● Đau bụng dữ dội hoặc nặng hơn

● Không ăn uống được các chất lỏng. 

Điều trị tại bệnh viện — Nếu bạn có các triệu chứng từ trung bình đến nặng, bạn có thể phải nhập viện để điều trị. Trong thời gian nằm viện, bạn không được phép ăn hoặc uống; kháng sinh và chất lỏng sẽ được đưa vào cơ thể qua đường tĩnh mạch.

Nếu viêm phát triển thành áp xe đại tràng, bệnh nhân có thể sẽ phải dẫn lưu áp xe (thường được thực hiện bằng cách đặt ống dẫn lưu qua thành bụng) hoặc phẫu thuật. 

Phẫu thuật — Nếu bị nhiễm trùng ở các khoang xung quanh trong ổ bụng (viêm phúc mạc), thường sẽ phải phẫu thuật sớm. Việc này đòi hỏi hai công đoạn: 

• Bước đầu tiên các bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ đoạn đại tràng bị bệnh và tạo ra một ống thông từ ruột ra da, sau đó gắn vào đó một caias túi có chức năng chứa các chất thải từ ruột. Phần dưới của đại tràng được khâu tạm thời đóng lại để chờ vết mổ lành (hình 3). 

• Khoảng ba đến sáu tháng sau bước trên, bác sĩ sẽ nối lại hai phần của đại tràng và đóng lỗ mở trên da. Sau đó ruột có thể hoạt động lại bình thường. Đôi khi bệnh nhân cần tới một năm để hồi phục sau ca phẫu thuật đầu tiên, tùy thuộc vào mức độ bệnh 

Trong các tình huống không khẩn cấp, hai bước trên có thể gộp làm một trong một cuộc phẫu thuật.

So sánh giữa phẫu thuật và điều trị nội khoa — Nếu bệnh nhân không cải thiện với điều trị nội khoa thì phẫu thuật là cần thiết. Nếu viêm túi thừa không có biến chứng, thường phẫu thuật là không cần thiết. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân có các triệu chứng dai dẳng do viêm túi thừa, tiền sử viêm túi thừa phức tạp hoặc suy giảm miễn dịch thì nên xem xét phẫu thuật vì ở các bệnh nhân này nguy cơ xảy ra biến chứng hoặc tử vong cao hơn rất nhiều. Tất nhiên quyết định phẫu thuật còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác như điều kiện kinh tế và sức khỏe bệnh nhân. 

Trong nhiều trường hợp, phẫu thuật có thể  thực hiện thông qua nội soi, cho phép bệnh nhân phục hồi nhanh hơn và rút ngắn thời gian nằm viện

Các đánh giá cần thực hiện sau khi điều trị viêm túi thừa — Sau khi tình trạng viêm túi thừa được giải quyết, trong trường hợp bạn chưa được nội soi kiểm tra lại gần đây thì toàn bộ chiều dài của đại tràng phải được kiểm tra lại để đánh giá lại tình trạng bệnh và loại trừ sự hiện diện của các tổn thương bất thường như polyp hoặc ung thư.

Các xét nghiệm được đề nghị bao gồm nội soi đại tràng, X quang có cản quang với barium và soi đại tràng sigma hoặc chụp cắt lớp CT

Chảy máu túi thừa — Hầu hết các trường hợp chảy máu túi thừa đều tự khỏi. Tuy nhiên, một số người sẽ cần xét nghiệm hoặc điều trị thêm để cầm máu nếu máu chảy không cầm được như: nội soi, chụp kiểm tra động mạch, hoặc phẫu thuật

TIẾN TRIỂN BỆNH

Túi thừa — Theo thời gian, bệnh túi thừa có thể không gây ra vấn đề gì hoặc có thể gây ra các đợt chảy máu và / hoặc viêm túi thừa. Khoảng 15 đến 25 phần trăm những người bị bệnh túi thừa sẽ phát triển viêm túi thừa, và 5 đến 15 phần trăm sẽ bị chảy máu túi thừa.

Viêm túi thừa — Khoảng 85 phần trăm những người bị viêm túi thừa không biến chứng sẽ đáp ứng với điều trị nội khoa, 15 phần trăm bệnh nhân sẽ cần phẫu thuật. Sau khi điều trị thành công đợt viêm túi thừa đầu tiên, một phần ba bệnh nhân sẽ khỏi hoàn toàn, một phần ba sẽ có triệu chứng từng đợt nhưng hoàn toàn không có tình trạng viêm và một phần ba sẽ tái phát.  

NGUỒN THAM KHẢO

1.  Feingold D, Steele SR, Lee S, et al. Practice parameters for the treatment of sigmoid diverticulitis. Dis Colon Rectum 2014; 57:284.

Túi thừa

Hàm lượng chất xơ trong thực phẩm

Loại thực phẩm	Khẩu phần	Số gam chất xơ
Fruits
Táo (cả vỏ)	1 quả táo cỡ vừa	4.4
Chuối	1 quả chuối cỡ vừa	3.1
Cam	1 quả	3.1
Mận khô	1 ly nước ép	12.4
Nước ép
Táo, không đường, có thêm ascorbic acid	1 ly	0.5
Bưởi, trắng, đóng hộp, ngọt	1 ly	0.2
Nho, không đường, có thêm ascorbic acid	1 ly	0.5
Cam	1 ly	0.7
Rau củ quả
Đã nấu chín
Đậu xanh	1 chén	4.0
Cà rốt	½ chén thái lát	2.3
Đậu Hà lan	1 chén	8.8
Khoai tây  (nướng cả vỏ)	1 củ vừa	3.8
Đồ tươi
Dưa leo (cả vỏ)	1 trái	1.5
Rau diếp	1 chén vụn	0.5
Cà chua	1 quả vừa	1.5
Rau bina	1 chén	0.7
Các loại cây họ đậu
Đậu nướng, đóng hộp, không thêm muối	1 chén	13.9
Đậu tây, đóng hộp	1 chén	13.6
Đậu lima, đống hộp	1 chén	11.6
Đậu lăng, luộc	1 chén	15.6
Bánh mì, mì ống, bột
Bánh nướng xốp	1 chiếc	5.2
Yến mạch nấu chín	1 chén	4.0
Bánh mì trắng	1 lát	0.6
Bánh mì làm từ lúa mì	1 lát	1.9
Pasta và gạo nấu chín
Mì ống	1 chén	2.5
Gạo nâu	1 chén	3.5
Gạo trắng	1 chén	0.6
Spaghetti (loại thông thường)	1 chén	2.5
Các loại hạt
Hạnh nhân	1/2 chén	8.7
Đậu phộng	1/2 chén	7.9

Để tìm hiểu có bao nhiêu chất xơ và thành phần dinh dưỡng khác trong các loại thực phẩm khác nhau, bạn có thể  truy cập Cơ sở dữ liệu dinh dưỡng quốc gia của

Nhãn dinh dưỡng

Đây là một ví dụ về nhãn dinh dưỡng. Để tìm hiểu có bao nhiêu chất xơ trong thực phẩm, bạn hãy tìm dòng có nội dung "Dietary Fiber - chất xơ thực phẩm". Xem khối lượng sản phẩm cũng rất quan trọng. Thực phẩm này có 7 gram chất xơ trong mỗi khẩu phần, và mỗi khẩu phần là 1 chén

Hình ảnh này cho thấy một ống soi đại tràng, cần thiết ở một số người bị viêm túi thừa nặng hoặc bệnh Crohn, hoặc đang điều trị ung thư ruột kết. Ở một số người, việc sản xuất sữa là tạm thời. Ở những người khác, đại tràng là vĩnh viễn.