Sốc phản vệ là gì?
Sốc phản vệ là thuật ngữ bác sĩ sử dụng để mô tả phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Nó có thể xảy ra rất nhanh và có thể gây tử vong. Sốc phản vệ có thể xảy ra sau khi một người:
●Ăn loại thức ăn mà người đó dị ứng
●Dùng loại thuốc mà người đó dị ứng
●Dị ứng với vết cắn của côn trùng
●Tiếp xúc với vật được làm từ nhựa latex nếu người đó dị ứng với latex
Các tác nhân khác cũng có thể gây sốc phản vệ.
Bạn có thể biết những thứ mà bạn bị dị ứng. Nhưng bạn cũng có thể bị sốc phản vệ ngay cả khi bạn biết bạn không có dị ứng.
Các triệu chứng của sốc phản vệ là gì?
Sốc phản vệ có thể biểu hiện ở một hoặc nhiều bộ phận của cơ thể. Các triệu chứng thường gặp nhất là:
●Phát ban – Các mảng da đỏ, gồ lên và rất ngứa (hình 1)
●Phù mạch – Tình trạng xuất hiện bọng nước thường ở mặt, mí mắt, tai, miệng, tay hoặc bàn chân
(HÌNH 1): Phát ban. Các mảng ban da đỏ, gổ lên và thường rất ngứa. Chúng thường xuất hiện và tự khỏi trong vòng vài giờ, nhưng chúng có thể xuất hiện lại gặp ở một số người.
Các triệu chứng khác có thể bao gồm:
●Da đỏ hoặc ngứa (không phát ban)
●Sưng hoặc ngứa mắt
●Chảy nước mũi hoặc sưng lưỡi
●Khó thở, thở khò khè, hay thay đổi giọng nói
●Nôn ói hoặc tiêu chảy
●Cảm thấy chóng mặt hoặc mất ý thức
Với sốc phản vệ, cơ thể của bạn sẽ có biểu hiện xấu đi rất nhanh chóng. Các triệu chứng cũng có thể thay đổi. Trước tiên, bạn có thể bị phát ban ở da. Ngay sau đó, bạn có thể bị nôn ói hoặc gặp khó khăn khi hít thở. Mỗi lần bạn bị sốc phản vệ thì bạn có thể có các triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng cũng khác nhau tùy mỗi người.
Các triệu chứng khi bạn bị sốc phản vệ có thể xấu hơn nếu bạn kèm:
●Bệnh hen suyễn
●Có vấn đề sức khỏe khác như bệnh phổi hoặc bệnh tim
Sốc phản vệ được điều trị như thế nào?
Có nhiều phương pháp điều trị có thể giúp làm giảm các triệu chứng do sốc phản vệ một cách nhanh chóng. Điều trị tốt nhất là một thuốc gọi là "epinephrine." Epinephrine được dùng bằng đường tiêm. Đội cấp cứu hoặc bác sĩ có thể chích thuốc này cho bạn.
Những người đã từng bị sốc phản vệ trước đây thường được kê toa là một thiết bị tự động tiêm thuốc gọi là "máy tiêm tự động" (ví dụ, EpiPen). Thiết bị này giúp bạn tự tiêm epinephrine. Nếu bạn có thiết bị tiêm tự động thì bạn nên giữ mang theo bên mình mọi lúc mọi nơi. Sử dụng nó ngay lập tức bất cứ lúc nào bạn nghĩ bạn đang bị sốc phản vệ. Sau khi bạn tự tiêm thuốc bằng máy tiêm tự động, hãy gọi xe cứu thương (ở Việt Nam, gọi số 115). Lý do là các triệu chứng có thể tái trở lại và bạn có thể cần phải được điều trị ở bệnh viện. Nhân viên y tế sẽ theo dõi để đảm bảo các triệu chứng của bạn không bị tái trở lại.
Tôi có nên gặp bác sĩ hoặc điều dưỡng không?
Có. Nếu bạn nghĩ bạn bị sốc phản vệ, hãy hành động nhanh chóng! Nếu bạn có thiết bị bơm tự động epinephrine, hãy sử dụng nó ngay lập tức. Sau đó gọi xe cứu thương (ở Việt Nam, gọi số 115). Đừng tự một mình đến bệnh viện bởi vì bạn có thể ngất xỉu hoặc ngừng thở trên đường đi. Ngoài ra, gọi xe cứu thương thường là cách nhanh nhất để được hỗ trợ giúp đỡ.
Có cách gì mà tôi có thể làm để ngăn ngừa tái phát sốc phản vệ hay không?
Có. Nếu bạn từng bị sốc phản vệ, bạn nên nói chuyện với bác sĩ hoặc điều dưỡng của bạn. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể làm xét nghiệm để phát hiện ra bạn đang bị dị ứng với những thứ gì.
Bác sĩ có thể giúp bạn thực hiện một kế hoạch để ngăn ngừa bị sốc phản vệ trong tương lai. Kế hoạch của bạn có thể là:
●Tìm hiểu về các triệu chứng của sốc phản vệ từ đó bạn sẽ biết khi nào bạn cần được sự giúp đỡ
●Mang thiết bị bơm tự động epinephrine mọi lúc mọi nơi
●Tránh các loại thực phẩm, thuốc chữa bệnh hoặc côn trùng mà bạn dị ứng
●Đeo vòng tay y tế để báo cho người khác biết những thứ mà bạn dị ứng
Cuộc sống của tôi sẽ như thế nào?
Nhiều người đã từng bị sốc phản vệ có thể sống một cuộc sống bình thường. Nhưng bạn có thể cần phải thực hiện một số thay đổi trong cuộc sống của mình. Bạn cần phải tránh những thứ mà có thể làm cho bạn bị sốc phản vệ. Bạn có thể cần phải mang theo thuốc bên mình trong trường hợp bạn bị phản ứng dị ứng.
Nội dung từ UpToDate chỉ mang tính chất tham khảo, không nhằm mục đích hay khuyến cáo thay thế cho lời khuyên từ bác sĩ, chẩn đoán hay điều trị nào cả. Nếu bạn có bất kì câu hỏi hay tình trạng bệnh lý nào, hãy tìm tới bác sĩ gia đình hoặc chuyên gia để được tư vấn cụ thể.
