TỔNG QUAN
Gan thực hiện rất nhiều công việc như hỗ trợ tiêu hóa thức ăn và loại bỏ các chất độc hại khỏi cơ thể bạn.
Gan bị phá hủy trong thời gian dài tạo nên những vết sẹo, gọi là xơ gan. Một khi tế bào gan bị phá hủy, nó không thể trở lại bình thường được tuy nhiên việc điều trị kịp thời giúp tình trạng xơ không diễn tiến xấu hơn. Gan của một số người bệnh bị phá hủy nghiêm trọng nên họ cần phải thực hiện ghép gan.
Bất kì một tình trạng bệnh lí nào ảnh hưởng tới gan trong thời gian dài cũng có thể làm gan bị xơ. Một vài nguyên nhân phổ biến là:
-
Viêm gan do virus kéo dài (Viêm gan B hoặc C)
-
Bệnh gan do rượu, gây ra do sử dụng rượu quá mức trong nhiều năm
-
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) mà nguyên nhân phổ biến là bệnh béo phì
-
Bệnh viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). Đây là một dạng nghiêm trọng hơn của bệnh NAFLD do lúc này gan bắt đầu xuất hiện những phản ứng viêm (gan căng phồng)
-
Sử dụng một số loại thuốc kê toa hoặc việc lạm dụng thuốc gây nghiện
Các nguyên nhân do di truyền ít phổ biến hơn là:
-
Bệnh Wilson: một tình trạng mà đồng (Cu) bị tích tụ quá nhiều trong cơ thể, đặc biệt tại gan khiến cho cơ quan này bị phá hủy
-
Bệnh xơ hóa dạng nang gây ảnh hưởng nhiều cơ quan trong cơ thể như phổi, gan,…
Một người bị xơ gan sẽ có những biểu hiện như thế nào?
Hầu hết những người có bệnh gan ở giai đoạn đầu không biểu hiện bất kì dấu hiệu nào ra ngoài. Các triệu chứng bắt đầu xuất hiện ở giai đoạn sau khi nhiều chức năng của gan đồng thời bị ảnh hưởng. Các triệu chứng của xơ gan gồm:
-
Căng tức vùng xung quanh bụng (chướng bụng)
-
Da đổi sang màu vàng và mắt trở nên trắng hơn
-
Cảm thấy rất ngứa ở da
-
Nôn ói ra dịch có màu cà phê
-
Đi cầu ra phân đen
-
Mỏi cơ bắp
-
Sụt cân bất thường
-
Chảy máu hay xuất hiện các vết bầm tím bất thường. Ví dụ bạn thấy mình bị chảy máu cam nhiều hơn bình thường
-
Gặp vấn đề về trí nhớ và có chút lú lẫn
-
Xuất hiện các đường màu đỏ nhỏ xíu (các mạch máu nhỏ) chạy nổi trên bề mặt da.
-
Móng tay trở nên trắng hơn
Khi bác sĩ nghĩ bạn bị xơ gan, họ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng ở trên và hỏi thêm về:
-
Mức độ sử dụng đồ uống chứa cồn của bạn (rượu, bia,…)
-
Các bệnh bạn từng mắc trước đây
-
Các loại thuốc bạn đang sử dụng và đã sử dụng trong một thời gian dài trước đây
-
Các loại vitamin, thực phẩm chức năng hay thảo dược bạn đã sử dụng trong một thời gian dài
Bác sĩ cũng sẽ khám để tìm ra những biểu hiện gợi ý bạn đang có những vấn đề về gan. Ví dụ, bác sĩ sẽ tìm các vết bầm tím bất thường, các đường màu đỏ rất nhỏ chạy trên bề mặt da hay sự trắng ra của móng tay bạn.
Bạn cũng sẽ cần phải làm xét nghiệm máu giúp tìm ra tình trạng gan bị viêm và những nguyên nhân khác dẫn tới các vấn đề ở gan.
Khi bị xơ gan: Điều gì sẽ xảy ra với tôi?
Nếu được chẩn đoán bị xơ gan, bạn sẽ cần thực hiện thêm một số xét nghiệm máu nữa để tìm ra nguyên nhân chắc chắn làm gan bạn bị xơ và quá trình xơ gan đã diễn tiến nặng hay chưa. Nếu gan bị căng phồng, bạn sẽ cần làm siêu âm gan để kiểm tra.
Một xét nghiệm khác bạn có thể cần phải làm được gọi là nội soi. Một chiếc camera rất nhỏ sẽ được đưa vào dọc theo cổ họng của bạn để phát hiện các tổn thương ở mạch máu của thực quản (ống dẫn từ miệng tới dạ dày). Tổn thương thực quản là một dấu hiệu cho thấy mức độ nặng của tình trạng xơ gan.
Bác sĩ sẽ cần theo dõi sức khỏe của bạn thường xuyên. Do đó bạn cần làm xét nghiệm máu và siêu âm mỗi 6-12 tháng. Bạn cũng cần phải làm nội soi mỗi năm một lần hoặc hai năm một lần.
Bác sĩ sẽ cho bạn lời khuyên về các cách giúp làm chậm quá trình phá hủy tế bào gan lại như hạn chế sử dụng chất cồn, duy trì cân nặng ở mức lý tưởng, tăng cường tập thể dục và dinh dưỡng đầy đủ.
Bác sĩ cũng sẽ khuyên bạn tránh sử dụng một số loại thuốc như thuốc kháng viêm không chứa steroid (NSAIDs) ví dụ ibuprofen.
Bạn cũng nên cố gắng giảm thiểu việc sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt loại paracetamol (còn có tên là acetaminophen) và không bao giờ được dùng quá liều được bác sĩ khuyến nghị. Chú ý sử dụng liều thấp hơn liều tối đa được phép sử dụng hàng ngày.
Xơ gan có thể dẫn tới tử vong cho người bệnh. Tuy nhiên điều này còn phụ thuộc vào mức độ nặng của bệnh. Người bệnh bị xơ gan ở mức độ nghiêm trọng thì tình hình có thể diễn tiến xấu rất nhanh. Ngược lại những người bệnh bị xơ gan ở mức độ nhẹ hơn vẫn có thể sống trong nhiều năm.
Thông tin cho người bệnh từ BMJ Best Practice sẽ được trích ra tờ bướm cho người bệnh và được cập nhật thường xuyên. Bản cập nhật nhất có thể lấy từ website bestpractice.bmj.com. Thông tin này dành cho nhân viên y tế và không thể thay thế các khuyến cáo y khoa. Chúng tôi khuyến cáo bạn kiểm chứng mọi thông tin một cách độc lập và nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tìm tới bác sĩ ngay. Đọc tất cả điều khoản sử dụng tại bmj.com/company/legal-information. BMJ không đưa ra bất kỳ tuyên bố, điều kiện hay đảm bảo nào, mặc dù là nói rõ ràng hay ngụ ý rằng tài liệu này chính xác, đầy đủ, cập nhật hoặc phù hợp với bất kỳ mục đích cụ thể.
