TỔNG QUAN BỆNH CHÀM
Bệnh chàm, hay còn gọi là viêm da cơ địa, là một vấn đề ở da gây khô, ngứa, tróc vảy, đỏ da. Nó có thể ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh, trẻ em, người lớn và dường như phổ biến hơn ở một số gia đình. Chàm có thể được điều trị bằng kem dưỡng ẩm và thuốc mỡ theo toa.
NGUYÊN NHÂN BỆNH CHÀM
Mặc dù nguyên nhân của bệnh chàm chưa được hoàn toàn hiểu rõ nhưng di truyền dường như đóng một vai trò mạnh mẽ, và người có tiền sử gia đình bị bệnh chàm sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh này. Trong hầu hết những người bị bệnh chàm, có một bất thường di truyền ở lớp ngoài cùng của da, được gọi là lớp biểu bì. Lớp biểu bì là lớp đầu tiên phòng vệ cho cơ thể với môi trường xung quanh. Khi lớp biểu bì còn nguyên vẹn, nó giữ cho cơ thể không bị các chất gây kích ứng môi trường, dị ứng và vi khuẩn xâm nhập vào và ngăn ngừa da không bị mất quá nhiều nước. Ở những người bị bệnh chàm, lớp bảo vệ này ít mạnh mẽ và dễ bị thấm hơn.
Mặc dù được cho là nguyên nhân thường gặp qua lời đồn đại của dân gian nhưng bệnh chàm ở trẻ em hiếm khi liên quan đến dị ứng thức ăn. Nếu bạn nghĩ con mình có thể bị dị ứng với thực phẩm, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia về dị ứng để được đánh giá kỹ.
TRIỆU CHỨNG BỆNH CHÀM
Hầu hết những người bị bệnh chàm có các triệu chứng đầu tiên khi lúc là những đứa trẻ, trước năm tuổi. Thường gặp là da ngứa dữ dội, các mảng đỏ, mụn nhỏ và bong da. Gãi có thể làm cho da bị viêm và ngứa nặng hơn. Ngứa thường dễ được chú ý nhiều hơn vào buổi tối.
Triệu chứng bệnh chàm khác nhau tùy mỗi người và có thể thay đổi theo thời gian. Mặc dù bệnh chàm thường giới hạn trong từng vùng cụ thể của cơ thể nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến nhiều vùng da khác nhau trong các trường hợp nghiêm trọng:
●Ở trẻ sơ sinh, da có thể đỏ, có vảy cứng ở mặt trước cánh tay và chân, má (hình 1), hoặc da đầu. Vùng mang tã thường không bị ảnh hưởng.
Hình 1: Bé bị chàm. Bức ảnh này cho thấy một em bé với bệnh chàm trên má và cổ. ●Ở trẻ em và người lớn, bệnh chàm thường ảnh hưởng đến mặt sau của cổ, các nếp gấp ở khuỷu tay, và mặt sau của đầu gối (hình 2). Các vùng bị ảnh hưởng khác có thể bao gồm mặt (hình 3), cổ tay và cánh tay. Da có thể trở nên dày và tối màu, hoặc thậm chí có sẹo do gãi nhiều lần.
Hình 2: Trẻ em mắc bệnh chàm. Bức ảnh này cho thấy bệnh chàm ở mặt sau chân của một đứa trẻ. Ở một số vùng, da bị tổn thương do gãi nhiều lần.
Ảnh 3:Bệnh chàm ảnh hưởng đến mí mắt. Bức ảnh này cho thấy một người bị bệnh chàm có da bị đỏ, có vảy từ bệnh chàm trên mí mắt.
Gãi cũng có thể dẫn đến nhiễm trùng da. Các dấu hiệu của nhiễm trùng bao gồm các mụn đỏ đau đôi khi chứa mủ nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể đang bị nhiễm trùng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc điều dưỡng để xem bạn có cần phải điều trị không.
Những dấu hiệu khác ở những người bị bệnh chàm có thể bao gồm:
●Da khô, có vảy
●Nang lông bị tắc tạo các mụn nhỏ, thường là trên mặt, cánh tay và đùi
●Da nhăn nhiều hơn ở lòng bàn tay hoặc thêm nếp gấp da dưới mắt
●Da xung quanh mắt sậm màu
CHẨN ĐOÁN BỆNH CHÀM
Không có xét nghiệm đặc hiệu nào dùng để chẩn đoán bệnh chàm. Việc chẩn đoán thường dựa trên bệnh sử, triệu chứng, và thăm khám lâm sàng.
Các yếu tố đề gợi ý nhiều mắc bệnh chàm bao gồm ngứa dài ngày và ngứa tái phát, các triệu chứng bắt đầu từ khi còn trẻ tuổi, và tiền sử bản thân hoặc gia đình bị dị ứng gì đó (bao gồm cả hen suyễn và dị ứng theo mùa cũng như bị bệnh chàm). Một yếu tố khác được xem xét là các triệu chứng nặng hơn sau khi tiếp xúc với các kích hoạt nhất định.
ĐIỀU TRỊ BỆNH CHÀMChàm là một tình trạng mạn tính; nó thường cải thiện và sau đó bùng phát (trở nên nặng hơn) theo từng đợt. Một số người không có triệu chứng trong nhiều năm. Chàm là bệnh không chữa khỏi được, mặc dù có thể kiểm soát các triệu chứng với một loạt các biện pháp tự chăm sóc và thuốc men.
Ai điều trị bệnh chàm? - Nhiều người bị bệnh chàm ban đầu có thể được điều trị bởi bác sĩ gia đình. Tuy nhiên, bạn có thể cần phải gặp bác sĩ da liễu (chuyên gia về bệnh lý ở da) trong những tình huống nhất định, chẳng hạn như nếu tình trạng không cải thiện với điều trị, nếu một vùng đặc biệt của cơ thể bị ảnh hưởng (mặt hoặc da vùng nếp gấp), hoặc tình trạng khác có thể gây ra triệu chứng.
Xác định các kích hoạt-Loại bỏ yếu tố làm nặng thêm các triệu chứng bệnh chàm có thể giúp kiểm soát các triệu chứng. Các kích hoạt có thể có thể bao gồm:
●môi trường lạnh hoặc khô
●đổ mồ hôi
●căng thẳng về tình cảm hoặc lo âu
●thay đổi nhiệt độ nhanh chóng
●Tiếp xúc với một số hóa chất hoặc dung dịch làm sạch, bao gồm xà phòng và chất tẩy rửa, nước hoa và mỹ phẩm, len hoặc sợi tổng hợp, bụi, cát và khói thuốc lá
Giữ làn da của bạn đủ nước
Chất làm mềm da-Chất làm mềm da là các loại kem và thuốc mỡ dưỡng ẩm da và ngăn chặn cho da không bị khô. Các chất làm mềm da tốt nhất cho người bị bệnh chàm là các loại kem dày (như Eucerin, Cetaphil và Nutraderm) hoặc thuốc mỡ (như dầu bôi trơn, Aquaphor và Vaseline), có chứa ít hoặc không có nước. Chất làm mềm da có hiệu quả nhất khi bôi ngay sau khi tắm. Chất làm mềm da có thể bôi hai lần một ngày hoặc thường xuyên hơn nếu cần. Lotion chứa nhiều nước hơn so với các loại kem và thuốc mỡ thông thường nhưng ít hiệu quả làm mềm da hơn.
Tắm-Không chắc chắn việc đi đi tắm là cách để giữ cho da đủ nước. Phòng tắm ấm có thể làm ẩm và làm mát da, tạm thời giảm ngứa do bệnh chàm. Xà phòng nhẹ không mùi hoặc xà phòng loại không dùng cho tẩy rửa (như Cetaphil) nên được sử dụng một cách tiết kiệm. Bôi chất làm mềm da ngay sau khi tắm để ngăn làn da của bạn không bị khô do sự bốc hơi nước. Phụ gia để tắm cho làm mềm da (sản phẩm bạn thêm vào nước tắm) vẫn chưa cho thấy giúp làm giảm các triệu chứng.
Tắm nước nóng hoặc tắm lâu (hơn 10 đến 15 phút) nên tránh vì chúng có thể làm khô da.
Trong một số trường hợp, nhân viên y tế có thể đề nghị tắm với chất tẩy trắng loãng cho những người bị bệnh chàm. Những phòng tắm kiểu này giúp làm giảm số lượng vi khuẩn trên da có thể gây nhiễm trùng hoặc làm nặng hơn các triệu chứng. Để chuẩn bị một bồn tắm tẩy, một phần tư đến một nửa chén thuốc tẩy được đặt trong một bồn tắm đầy (khoảng 40 lít) nước. Tắm thuốc tẩy thường được thực hiện trong vòng 5 đến 10 phút hai lần mỗi tuần và nên được bôi chất làm mềm da ngay sau đó.
Điều trị kích ứng da
Kem hoặc thuốc mỡ thường được bôi một hoặc hai lần mỗi ngày. Chúng giúp giảm các triệu chứng và dưỡng ẩm làn da của bạn. Khi da được cải thiện, bạn có thể chuyển sang một chất làm mềm không phải là thuốc. Steroid tại chỗ loại mạnh có thể cần thiết phải kiểm soát hiện tượng bùng phát bệnh chàm nghiêm trọng; tuy nhiên, chúng nên được sử dụng chỉ một thời gian ngắn để ngăn chặn tình trạng làm mỏng da do việc sử dụng lâu dài.
Chúng hiệu quả trong việc kiểm soát bệnh chàm, mặc dù chúng không có hiệu quả ngay nhanh như các steroid tại chỗ. Chúng hữu ích trong các vùng da nhạy cảm như mặt và háng, và có thể được sử dụng ở trẻ em từ hai tuổi trở lên. Do những lo ngại về sự an toàn lâu dài của các loại thuốc này, điều quan trọng là bạn phải cẩn thận làm theo sự hướng dẫn của nhân viên y tế về việc sử dụng như thế nào và trong bao lâu.
Steroid đường uống-steroid đường uống (ví dụ, prednisone) thỉnh thoảng được sử dụng trong một khoảng thời gian ngắn để điều trị một đợt bùng phát nghiêm trọng của bệnh chàm, mặc dù điều trị này thường không được khuyến cáo một cách thường xuyên hoặc trong thời gian dài bởi vì các tác dụng phụ có thể xảy ra.
Liệu pháp ánh sáng cực tím (quang trị)-Liệu pháp ánh sáng cực tím (hay còn gọi là quang trị) có thể kiểm soát bệnh chàm một cách hiệu quả. Tuy nhiên, liệu pháp này tốn kém và có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư da, và do đó chỉ nên dùng cho những người bị bệnh chàm nặng có triệu chứng không đáp ứng với các điều trị khác.
Các thuốc tiêm-Thuốc tiêm "sinh học"có thể mang lại lợi ích cho việc điều trị bệnh chàm. Do chi phí cao và tác dụng phụ có thể xảy ra nên thuốc này chỉ được dành riêng cho người lớn bị bệnh chàm từ vừa tới nặng mà không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
Các thuốc ức chế miễn dịch-Những thuốc làm suy yếu hệ thống miễn dịch có thể được khuyến cáo điều trị cho những người bị bệnh chàm nặng không cải thiện với các phương pháp điều trị khác. Tuy nhiên, điều trị bằng các loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Chúng không được khuyến cáo sử dụng ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ.
Băng ướt-Băng ướt giúp làm dịu và làm ẩm da, giảm ngứa và mẩn đỏ, làm lỏng các vùng da bị cứng, và ngăn ngừa chấn thương da do gãi. Loại bằng coton (ví dụ như gạc) có thể được dùng để áp lên vùng da bị bệnh và được phủ bằng một lớp gạc khô. Bạn có thể băng trong vài ngày, qua đêm, hoặc vào ban ngày (thay băng mới mỗi tám giờ).
Các vấn đề tâm trạng-Nói chuyện với bác sĩ nếu bệnh chàm của bạn làm cho bạn cảm thấy lo lắng hay chán nản. Có phương pháp điều trị có thể giúp điều trị các vấn đề này.
Chàm có thể ngăn chặn được không?-Những em bé có cha mẹ, anh, chị em bị chàm có nguy cơ cao bị bệnh chàm. Nếu bạn có một đứa trẻ có nguy cơ cao bị bệnh, hãy sử dụng các loại kem dưỡng ẩm hoặc thuốc mỡ trên da của bé hàng ngày từ tuần đầu tiên của cuộc đời có thể giúp ngăn ngừa bệnh chàm trong năm đầu tiên của bé. Tuy nhiên, không chắc chắn sẽ ngăn ngừa được bệnh chàm sau này.
